ส่วนประกอบของโครงสร้างหลังคาที่จะพูดถึงนี้เป็นการพูดถึงโดยรวม โดยเน้นส่วนประกอบพื้นฐานของโครงสร้างหลังคา โดยไม่ได้แยกว่าเป็นโครงหลังคาเหล็ก หรือ โครงหลังคาไม้ ส่วนประกอบหลักๆของโครงสร้างหลังคาได้แก่
1. ระแนง หรือ แป
ระแนง (Batten) ทำหน้าที่ในการรองรับกระเบื้องขนาดเล็กในสมัยก่อน เช่น กระเบื้องหลังคา บ้านทรงไทย แต่ในปัจจุบัน ระแนงจะเปลี่ยนมาใช้เป็นเหล็กกล่องขนาด 25x25x1.6 มม. หรือ 50x50x1.6 มม. เพื่อให้มีความแข็งแรง แบกรับน้ำหนักกระเบื้องได้ดี
แป (Purlin) ทำหน้าที่ในการรองรับกระเบื้องขนาดใหญ่ที่มีน้ำหนักไม่มาก โดยจะใช้เป็นไม้ยางในสมัยก่อน ปัจจุบันจะนิยมใช้แปเหล็กตัวซี หรือ เหล็กกล่องมาใช้ เพื่อความแข็งแรง นอกจากนี้ยังมีการพัฒนาระบบแปที่เป็นเหล็กเคลือบกัลวาไนซ์ เพื่อป้องกันสนิม และไม่ต้องทาสีซ้ำ
2. จันทัน
จันทัน หรือ Rafter เป็นส่วนโครงสร้างที่รับน้ำหนักจากแป โดยจันทันจะวางพาดระหว่างอเสเพื่อถ่ายน้ำหนักที่จันทันรับให้แก่ อเส โดยควรจะพิจารณาหน้าตัดของจันทันจากพื้นที่รับหลังคา และน้ำหนักของกระเบื้องที่จะนำมาใช้
นอกจากนี้ยังมีในส่วนของ จันทันพราง และจันทันเอก
1.1จันทันเอก ทำหน้าที่ รองรับน้ำหนักหลังคาจากแป และ วางพาด อเส ที่หัวเสา
1.2จันทันพราง ทำหน้าที่ รองรับน้ำหนักจากระแนงหรือแป และ วางพาดอยู่บนอกไก่และอเสในระหว่างช่วงเสา
3. ตะเข้สัน หรือ ตะเข้ราง
ตะเข้สัน Hip Rafter หรือ ตะเข้ราง Valley Rafter เปรียบเสมือนเป็นจันทันเอกที่วางอยู่ 4 มุมของหลังคา(ทรงปั้นหยา) โดยตะเข้สันหรือตะเข้รางจะต้องมีขนาดหน้าตัดความสูงเท่าจันทัน เพราะจันทันทุกตัวจะวิ่งมาเกาะกับตะเข้สัน หรือ ตะเข้ราง
4. อกไก่
อกไก่ หรือ Ridge เสมือนคานอยู่บริเวณส่วนกลางของหลังคา (ทรงจั่ว หรือ ทรงปั้นหยา) ทำหน้าที่แบกรับน้ำหนักจากจันทันทุกตัวทั้ง 2 ด้าน
5. ดั้ง
ดั้ง หรือ King Post คือเสาที่เสริมขึ้นมาเพื่อรองรับอกไก่ทดแทนเสาจริงของอาคาร
6. ขื่อ
ขื่อ หรือ Tie Beam หรือเรียกว่า สะพายรับตั้ง ซึ่งขื่อจะทำหน้าที่ถ่ายน้ำหนักลงมาสู่เสาอาคารต่อไป เนื่องจากอกไก่ที่ไม่ได้วางอยู่ในตำแหน่งที่มีเสามารองรับ จึงอาศัยดั้งเข้ามารับแทน และถ่ายน้ำหนักไปยังคานที่เข้ามาแบกดั้งอีกที่หนึ่ง คานที่แบกรับดั้งนี้จึงเรียกว่า ขื่อ นั่นเอง
7. ค้ำยัน
ค้ำยัน ทำหน้าที่ ช่วยยึดไม้รับท้องจันทันและช่วยถ่ายน้ำหนักมาที่ขื่ออีกทีหนึ่ง
8. ดั้งโท
ดั้งโท ทำหน้าที่เป็นดั้งรองรับไม้ท้องจันทัน แล้วถ่ายน้ำหนักบางส่วนมาที่ขื่ออีกที่หนึ่ง
9. ขื่อดัด
ขื่อดัด ทำหน้าที่ รองรับไม้ท้องจันทันโดยยึดติดกับค้ำยันและจันทันเอก
10.อเส
อเส หรือ Stud Beam คือคานชั้นบนสุดของอาคาร ทำหน้าที่ยึดปลายเสาตอนบนเพื่อให้โครงสร้างแข็งแรงขึ้นและถ่ายน้ำหนักโครงหลังคาสู่เสา เปรียบเสมือนคานรัดรอบตัวอาคาร และเป็นคานแบกรับน้ำหนักจากจันทันแต่ละตัวด้วย
11.เชิงชาย ทับเชิงชาย ทับปั้นลม ปิดกันนก ปั้นลม
เชิงชาย หรือ Eaves เป็นส่วนที่เข้ามาเพื่อเพิ่มความสวยงามให้กับตัวบ้านโดยจะปิดปลายชายคาของจันทันทุกตัว และรวมไปถึงปิดกันไม่ให้นกเข้ามาอาศัยอยู่ใต้หลังคาของเราได้
ที่มา https://www.onestockhome.com/th/homemap_contents/36062375/roof-components